Chiều mưa Sài Thành hôm nay đến khẽ khàng trên mái ngói sẫm màu, mùi đất thịt bốc lên, bếp lửa khẽ reo mà tôi lại ngỡ đâu mình đang ở trong căn bếp nhỏ nơi miền Cố Đô xưa. Có những món ăn sinh ra là để xoa dịu lòng người, để nối nhịp giữa quá khứ và hiện tại, như nồi chè Lục Tàu Xá – thứ chè xưa cũ mà nhà tôi giữ nếp bao đời.

Ngày xưa, Mạ lấy một ít vỏ quýt phơi từ hôm có nắng, cất trong hũ thuỷ tinh nơi chạn bếp. “Vỏ quýt ni người ta còn gọi là trần bì. Con đừng ham mà bỏ vô nhiều, chỉ nên cho một ít cho thơm the, ăn mới vô mới là thuốc!” Miệng vừa nói, Mạ vừa cắt sợi rồi rải rải ra như rắc mấy sợi nắng cuối ngày. Trên mâm nguyên liệu, đậu xanh đã cà vỏ được ngâm nở rồi bắt “nằm yên” cho ráo,cái màu đậu xanh vàng mịn như cát sông Hương; cạnh bên là hạt sen tươi Hồ Tịnh Tâm vừa hết mùa, trắng muốt, còn phảng phất hương sen trong hồ. Mạ châm nước dừa vào nồi, tiếng nước dừa đổ ra nghe như ai mở cửa vườn dừa bát ngát giữa trưa hè rứa đọ!

Mạ thả đậu xanh vô trước. “Muốn thành sa – tức nhuyễn mịn như cát – thì con phải kiên nhẫn khuấy như ri” - mạ vừa nói vừa đảo tay đều, để hạt đậu rã ra, mịn như khói. Khi đậu xanh bắt đầu sánh mịn, mạ mới cho hạt sen tươi vào, để hạt sen chín tới nhưng còn nguyên dáng nụ thì mạ cho thêm một xíu muối “để vị ngọt có bờ mà đậm đà hơn” rồi mạ thả thêm mấy viên đường phèn Quảng Ngãi vào. Đường tan rất chậm, trong như tiếng nói và dáng đi nhẹ nhàng của người xưa; vị đường phèn kết hợp vị ngọt từ sen và đậu làm món chè dân dã ni ngọt thanh, tròn vị mà không gắt.

Đến khi nồi chè sánh lại, mình mới khẽ thả trần bì vô. Hương trần bì gặp nhiệt độ nóng bốc lên, ấm bụng mà lại mát dạ là mình như cảm nhận được một thoáng the the dìu dịu, kéo theo cả bầu trời ký ức bên dòng sông Hương.

Tắt bếp, mạ múc chè ra chén, chan lên một dải nước cốt dừa trắng ngần, béo bùi mà không ngấy, chén chè hiện lên vừa nền nã vừa hiền lành – như người con gái Huế nhỏ nhẹ, dịu dàng như tự bao đời nay.

Ngày mưa, cả nhà ngồi gần bên nhau, xì xụp húp từng muỗng chè nóng. Đậu xanh cho thân thể dịu mát, hạt sen làm tâm trí lắng lại, vỏ quýt ấm êm bụng dạ, nước dừa và đường phèn cho vị ngọt thanh thản, nước cốt dừa điểm xuyết chút béo bùi để niềm hạnh phúc này được tròn trịa hơn. Không cần nói nhiều, chỉ cần im lặng nghe tiếng mưa gõ trên mái, tiếng muỗng chạm nhẹ vào vành chén và câu chuyện của tổ tiên như được kể lại bằng hương, bằng vị.

Mạ bảo, lục tàu xá không chỉ là món ăn. Đó là cách người xưa dạy con cháu biết chậm lại: đợi đậu nhuyễn, giữ lửa vừa, nêm ngọt vừa tay, thả vỏ quýt đúng lúc. Hễ nôn nóng, đậu sẽ sượng; hễ quá tay, vỏ quýt sẽ đắng. Cũng như đời sống – có nhiều thứ chỉ đẹp khi mình biết dừng ở lằn ranh vừa đủ.

Đến lượt tôi, tôi chép lại nếp xưa bằng những thứ rất mộc mạc: một ít vỏ quýt, đậu xanh đã bóc vỏ, hạt sen tươi, nước dừa, đường phèn, nước cốt dừa và một xíu muối. Chén chè ấm sánh với đậu xanh tán mịn, hạt sen chín nhừ, cốt dừa thơm béo và sợi vỏ quýt the dịu mang theo ký ức những ngày mưa. Món chè dân dã, lành và thanh, được người xưa truyền lại như một cách xoa dịu thân tâm. Rồi tôi sẽ dạy lại cho con tôi, như mạ từng dạy cho tôi, để mai này, giữa những ngày bận rộn với cuộc sống mưu sinh, con chỉ cần mở hũ vỏ quýt, nghe mùi thơm the khẽ lan tỏa là biết: ở đâu đó, trong căn bếp nhỏ, vẫn còn có một nồi chè đang kể chuyện bình yên!

Nguồn: freSy with passion