Tết đến, phong bao đỏ không chỉ là lời chúc may mắn mà còn là “tiết học tài chính” tự nhiên nhất của trẻ. Thay vì để tiền lì xì trôi đi trong những món mua vội, ta có thể biến nó thành bài học về kỷ luật, biết ơn và trách nhiệm bằng mô hình 3 quỹ: Tiêu – Tiết kiệm – Cho đi. Mời bạn tham khảo chia sẻ của freSy with passion về cách "Dạy con trẻ hiểu giá trị từ tiền lì xì Tết" trong bài viết này nhé!
Tết không chỉ là phong bao đỏ; đó là “tiết học tài chính” tự nhiên nhất trong năm. Khi con nhận được tiền lì xì, cha mẹ có thể biến khoảnh khắc vui thành cơ hội rèn kỷ luật – biết ơn – trách nhiệm bằng mô hình 3 quỹ.
1) Thiết lập 3 quỹ trong 5 phút
Con sẽ tự chuẩn bị 3 phong bao/hũ minh bạch, dán nhãn:
TIÊU – mua món con thích trong giới hạn (sách, bút, mô hình…)
TIẾT KIỆM – tích lũy cho mục tiêu lớn (xe đạp, khóa học, chuyến đi…)
CHO ĐI – chia sẻ với người khó khăn, quỹ từ thiện, trại động vật…
Mẹo: dùng màu khác nhau (Tiêu–đỏ, Tiết kiệm–xanh, Cho đi–vàng). Ba mẹ có thể làm thêm một “bảng phân chia/chi tiêu” nhỏ để con tự điền số tiền.
2) Gợi ý tỷ lệ phân chia theo nhóm tuổi
Mầm non (4–6 tuổi): 50% Tiêu – 40% Tiết kiệm – 10% Cho đi
Tiểu học (7–11): 40% – 50% – 10%
THCS/THPT (12+): 30% – 60% – 10% (có thể tăng Cho đi lên 15% nếu con muốn)
Quy tắc vàng: “Chia trước, tiêu sau” – cuối ngày tổng kết xong là phân chia ngay vào 3 quỹ.
3) Bài học giá trị của đồng tiền – nói sao cho con dễ hiểu
Tiền là công sức: “Mỗi tờ tiền đều do ai đó làm việc mà có được; mình dùng tiền là để giải quyết những nhu cầu thật và cơ bản nhất”...
Ưu tiên & Trì hoãn: “Thứ con muốn nhất ở hiện tại, nếu chưa thật sự cần thiết thì con có thể chờ thêm. Tiết kiệm sẽ giúp con mua được thứ tốt hơn sau này.”
Cho đi là để lớn thêm: “Chia sẻ một phần là làm trái tim mình rộng ra thêm một phần. Con chọn nơi cho đi là con đang tập lựa chọn và tập chịu trách nhiệm cho lựa chọn của mình.”
...
4) Quy trình 1–2–3 mỗi khi con nhận lì xì
Đếm cùng con (luyện số học).
Chia theo tỷ lệ và ghi vào bảng chi tiêu (ngày – số tiền – quỹ – mục tiêu).
Đặt mục tiêu nhỏ: “Con cần bao nhiêu thời gian và bao nhiêu tiền để mua sách khoa học/xe đạp...”
5) Ví dụ thực chiến
Bé 8 tuổi nhận 1.000.000đ
→ Tiêu 40%: 400 ngàn (sách truyện, bộ cờ vua...)
→ Tiết kiệm 50%: 500 ngàn (quỹ “xe đạp mới”...)
→ Cho đi 10%: 100 ngàn (mua hạt cho trạm cứu hộ chó mèo...)
Teen 14 tuổi nhận 2.000.000đ
→ Tiêu 30%: 600 ngàn (bộ dụng cụ vẽ, bộ áo quần thể thao...)
→ Tiết kiệm 60%: 1,2 triệu (khóa học lập trình...)
→ Cho đi 10%: 200 ngàn (quỹ thiện nguyện...)
6) Công cụ & thói quen đi kèm
Bảng chia: in ra giấy (hoặc Google Sheet) với cột Ngày–Ghi chú–Tiêu–Tiết kiệm–Cho đi–Số dư.
“Parent matching”: cha mẹ thưởng đồng góp 10–20% cho phần Tiết kiệm khi con kiên trì tốt trong 4-8 tuần.
Ngày cập nhật cố định: tối Chủ nhật – 10 phút “check-in tài chính” của gia đình.
Mục tiêu "có hình ảnh": dán ảnh thứ con muốn lên Hũ Tiết Kiệm để tăng động lực.
Thanh toán văn minh: nếu người lớn lì xì chuyển khoản/QR, vẫn rút tiền mặt tượng trưng để con học cách phân chia. Nếu mua hàng trả bằng tiền mặt, chỉ con cách tính tiền thối và cách nhận lại tiền thối từ người bán hàng.
7) Quy tắc an toàn & ranh giới rõ ràng
Tiền lì xì là của con nhưng cha mẹ cần cùng đồng quản - con được quyết định trong phạm vi đã thống nhất.
Không so bì số tiền lì xì nhận được giữa các bạn bè/anh chị em.
Cân nhắc khi chi tiêu và không tiêu vào đồ vật có giới hạn độ tuổi hoặc không cần thiết (game nạp tiền, đồ công nghệ không cần thiết…).
Minh bạch: mọi khoản rút từ Hũ Tiết Kiệm cần được nhận được sự đồng thuận, phải báo cáo và ghi lại.
Tiền lì xì con nhận được, mình chia theo tỷ lệ 40–50–10 nhé! Con muốn dành Tiết kiệm cho mục tiêu gì? Còn phần Cho đi, con muốn giúp ai nhất? Nếu con giữ được nguyên vẹn suốt 4 tuần và đưa ra được cách phân chia hợp lý cho số tiền lì xì này, mẹ sẽ thưởng thêm 200 ngàn vào Hũ Tiết Kiệm của con!
