Mỗi năm Tết về, căn bếp như được phủ thêm một lớp thời gian mới: mùi lá dong, lá chuối tươm nhựa xanh; hạt nếp vừa vo xong còn mùi nước mưa; đậu xanh cà vỏ vàng hươm; thịt ba chỉ ướp tiêu hành; sợi lạt mềm qua chậu nước ấm... Giữa những khâu chuẩn bị đó, tôi hay nghĩ: truyền thống không chỉ nằm trong phong tục, nó còn đi qua những đôi bàn tay. Bàn tay ngoại với khớp xương nổi cộm, bàn tay mẹ nhanh mà chuẩn, bàn tay lóng ngóng của đám con cháu đang học cách gấp nếp chiếc bánh vuông tròn để giữ một mùa Tết ở lại lâu hơn.
Bánh chưng – bánh tét, tưởng như hai con đường tách đôi: cái vuông vức như ôm cả đất Bắc, cái tròn như khúc mía lại ôm cả gió Nam, vậy mà khi ngồi xuống chiếu, lá đã trải, nếp đã đổ, đậu đã rắc, thịt đã xếp, tôi thấy cả hai lại như gặp nhau ở nhịp tay người gói - mà đặc biệt là đôi bàn tay của những người con miền Trung như mẹ con tôi. Bàn tay biết đo vừa: gạo không nhiều quá để bánh nứt, đậu không ít quá mà nhạt lòng, thịt đặt đúng tâm để mỗi lát cắt đều đủ một phần béo và một phần bùi. Bàn tay biết buộc vừa: lạt chặt nhưng không siết đến vỡ; nếp ép nhưng hãy còn khe thở cho hạt gạo nở tròn.
Ngồi canh nồi bánh, nghe củi lách tách, nước sôi ục ục, rồi những câu chuyện năm cũ tự khắc trồi lên như bọt nước: ai mới ra trường, ai mới cưới, ai vừa sinh nở, ai sắp đi xa, ai năm nay trở về… Nồi bánh như một trục quay ký ức, mỗi vòng sôi là một vòng sum họp. Có năm mưa phùn không dứt, mẹ bảo: “Coi để ý củi kẻo bị tắt giữa chừng!” Có năm trời hanh, thì ba nhắc: “Coi để ý nước chớ đừng để nước cạn!”... Những dặn dò tưởng vụn vặt ấy, chính là cách người trước gửi thói quen, gửi niềm tin vào tay người sau: cẩn thận, kiên nhẫn, chu đáo.
Rạng sáng, bánh chín. Chúng tôi vớt lên, ép cho ráo nước, lau khô mặt lá, rồi treo lên cây sào ngoài vườn cho khô ráo. Bánh mà ráo xong là thể nào tôi cũng được "làm nháp" một đòn. Lúc lưỡi dao chạm vào thân bánh, tiếng “rọt” sắc bén khẽ vang lên thật ngọt giữa các lớp lá, từng lớp lá được mở ra thơm mùi nếp chín quyện với đậu, thịt và tiêu. Miếng đầu tiên bao giờ cũng để mẹ "duyệt trước", miếng thứ hai thường dành cho người gói vụng nhất nhà như một phần thưởng cho sự học hỏi. Tự nhiên tôi hiểu: điều làm nên vị bánh không chỉ là nguyên liệu, mà còn là bàn tay và tình cảm của ta đặt vào khi gói bánh.
Khi cắn một miếng bánh chưng, tôi nghe tiếng lạo xạo của lá ở ký ức; khi ăn lát bánh tét chiên, tôi thấy mặt bếp ngày xưa đượm vàng mỡ. Bánh nào cũng có tính cách: bánh chưng nghiêm cẩn, vuông vức như lời dặn “ăn Tết là để nhớ về gốc rễ”; bánh tét phóng khoáng, dẻo dai như lời chúc “đi xa về lại rồi vẫn tròn đầy”. Và cả hai đều khiến người ta ngồi gần hơn bên nhau: người gói trao việc cho người buộc, người trông củi thay cho người châm nước, người trẻ học từ người già cách chờ đợi – đợi cho đến khi mùi nếp chín và tiếng cười giòn tan lan khắp nhà.
Tết bây giờ nhiều món mới, bếp ga, bếp điện thay cho bếp củi, nồi điện thay cho nồi gang... nhưng điều giữ cho mái nhà luôn ấm không phải công nghệ, mà là truyền thống đi qua những đôi bàn tay. Mỗi đường lạt siết chặt, mỗi lần nhắc “đừng vội vớt bánh sớm”, là một cách người lớn dạy cho người trẻ sự kiên nhẫn và chu đáo.
Một năm dài, người ta có thể va vấp và chênh vênh nhưng chỉ cần ngồi lại bên nhau trước nồi bánh, lắng nghe tiếng nước sôi và rôm rả tiếng cười bên các câu chuyện, mình sẽ nhớ ra một điều giản dị: gia đình là nơi ta cùng nhau gói những điều lành lại, buộc chặt tình thương và nấu chín tất cả bằng khoảng thời gian tuyệt vời.
Cuối cùng, khi cắt bánh để đặt lên bàn cúng hoặc mời khách, tôi vẫn thích dùng "dao lạt" – cắt bằng sợi lạt đã buộc bánh - vì có lẽ, không gì đẹp hơn việc dùng chính sợi truyền thống để chia sẻ truyền thống. Miếng bánh được dâng lên bàn thờ, được chuyền qua tay, qua tiếng cười, qua từng lời chúc... Truyền thống, hóa ra, không ở đâu xa, nó vẫn đang đi qua những đôi bàn tay của chúng ta... hôm nay!
#TetSeries #BinhNgo2026 #HoaMa
#BanhChung #BanhTet #MuiCuaTet
#freSy #fresywithpassion
#yeuVanHoaViet #yeuAmThucViet
#yeuNongNghiepViet #toiyeuVietNam
Nguồn: freSy with passion
