Bún nước lèo là một món ăn đặc trưng của miền Tây nói chung và Sóc Trăng nói riêng. Bún nước lèo mang đến cho thực khách hương vị đặc trưng, là sự kết hợp hoàn hảo của bún, thịt heo quay, mắm bò học cùng nước dùng có vị ngọt tự nhiên của tôm, cá tạo món bún vô cùng độc đáo.
Tiền thân của món bún nước lèo là món ăn truyền thống của người Khmer, tỉnh Sóc Trăng. Trong quá trình cùng lao động, khai khẩn đất đai, các dân tộc đã chịu ảnh hưởng lẫn nhau làm nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của vùng quê này. Và bún nước lèo Sóc Trăng là một trong những sản phẩm của quá trình cộng sinh ấy.
Cách làm bún nước lèo Sóc Trăng rất dễ. Nguyên liệu đầu tiên không thể thiếu của món này là mắm bồ hóc (prohok). Đây là một loại mắm đặc trưng làm từ cá lóc, cá trê đồng, tôm, tép tươi đem ủ muối từ 6 tháng trở lên. Ngày nay, người ta có thể dễ dàng tìm mua được loại mắm bồ hóc chế biến sẵn có bán ở chợ hay siêu thị. Để nấu nước lèo, đầu tiên phải rã mắm trong nước sôi, chờ thịt mắm tan ra hết, sau đó lọc bỏ xương mắm lấy nước riêng. Nước lèo được nấu bằng xương ống, xương sườn lợn, tôm ninh nhỏ lửa trong nước, hớt bọt để lấy nước dùng trong, ngọt. Hoặc nước lèo nấu từ củ cải trắng và thêm nước dừa tươi cho có độ ngọt thanh, sau đó nấu chung với nước mắm đã lọc xương ở trên. Nước lèo ngoài các hương vị như: sả đập dập, ớt… đặc biệt không thể bỏ sót vài tép ngải bún, một loại cây gia vị đặc biệt của người Khmer.
Ngải bún bên cạnh việc khử mùi tanh của mắm, còn gia tăng hương thơm cho nồi nước lèo. Góp phần vào thành công của món ăn này là loại bún của Sóc Trăng, được làm từ loại gạo dẻo, tốt nhất là gạo mùa, ngâm nước qua đêm rồi xay trong cối đá dạng bột nước. Qua quá trình chế biến, tạo thành những sợi bún trong, dẻo thơm.
Vị mằn mặn thơm phức của mắm bồ hóc, ngọt dai của tôm tươi, thêm vài miếng cá lóc phi lê mềm tan, mùi thơm đặc trưng của ngải bún hòa quyện trong bát nước lèo trong veo, làm nên chất quê của bún nước lèo Sóc Trăng. Bún nước lèo nhìn thơm ngon và hấp dẫn hơn cả thì phải có khá nhiều loại rau sống ăn kèm, từ rau muống bào sợi đến giá sống, bắp chuối thái nhỏ, rau thơm, rau đắng… Trên bát bún trắng tinh sẽ là thịt lợn, tôm và màu xanh mướt của các loại rau sống. Những ngày mùa mưa, được thưởng thức một tô bún nước lèo Sóc Trăng nóng hổi, thơm nồng, du khách sẽ thấy ấm lòng hơn.
