Cao lầu Hội An không chỉ là món ăn có hương vị thơm ngon, độc đáo mà còn chứa đựng những câu chuyện lịch sử và niềm tự hào của người dân phố Hội. Vì vậy, nếu có dịp đến với Hội An, du khách nhất định phải thưởng thức qua cao lầu để thiểu rõ hơn về bản sắc văn hóa và con người nơi đây.
Nhắc đến những món ăn đặc sản nổi tiếng ở Hội An không thể bỏ qua món cao lầu – món ăn tiêu biểu góp phần làm cho ẩm thực phố Hội ngày càng đa dạng và đặc sắc. Theo chia sẻ của một người Hoa lâu năm ở Hội An, cao lầu đã xuất hiện từ thế kỷ 17, thời điểm mà cảng Hội An mới được khai thông và các vua chúa Nguyễn cho phép những thuyền buôn nước ngoài vào trao đổi hàng hóa.
Cao lầu – Món ngon nức tiếng mà bất kể du khách nào tới Hội An cũng phải thử một lần.
Mặc dù người Nhật đã vào Hội An buôn bán trước nhưng người Hoa mới là những người tồn tại lâu nhất trên mảnh đất này. Tuy nhiên, cao lầu không phải có nguồn gốc từ người Hoa hay Nhật, mà là món ăn tổng hợp từ nhiều dân tộc khác nhau với cái tên vô cùng hoa mỹ.
Ngoài ra, cái tên cao lầu luôn là câu hỏi băn khoăn của những khách du lịch gần xa mỗi khi khám phá nét văn hóa cổ kính của Hội An. Theo tài liệu thì những người giàu có xưa khi đến các tiệm ăn ở Hội An muốn thưởng thức món này phải leo lên trên lầu cao, mặt khác để trông coi hàng hóa của mình.
Vì vậy, món ăn này mới có tên gọi là cao lầu. Bên cạnh đó, cao lầu không phải là món bún, cũng chẳng giống món phở mà được xem như một món trộn, chỉ có ở Hội An, Huế và Đà Nẵng. Ngày nay, cao lầu thường được bán trong các quán ăn 2 tầng, phía trên treo đèn lồng xanh đỏ. Du khách đến du lịch Hội An vừa được thưởng thức hương vị đậm đà, tinh tế của món cao lầu trứ danh vừa có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính của Hội An.
Nước dùng để ngâm gạo thơm làm cao lầu phải là nước tro, nấu củi lấy từ Cù Lao Chàm.
Vào năm 2014, tạp chí Huffington Post của Mỹ đã khen ngợi và công nhận cao lầu Hội An là một kho tàng ẩm thực vĩ đại nhất ở Việt Nam. Đồng thời, còn viết bài giới thiệu cao lầu nằm trong danh sách các món đặc sản vùng miền đáng để khách du lịch khám phá và thưởng thức.
Mặc dù có vài nét tương đồng với mì Quảng nhưng cao lầu lại là món ăn được chế biến cầu kì và công phu hơn, đồng thời phải tuân thủ theo những nguyên tắc riêng của món ăn. Để sợi mì có màu vàng tự nhiên, hương vị thơm ngon phải dùng loại tro từ Cù Lao Chàm đem ngâm gạo như vậy mới tạo được độ dẻo, giòn và khô đặc trưng; sau đó, khéo léo chế biến thành những sợi dài khoảng 10cm và dày 0,5cm với màu vàng nhạt.
Khi nấu, nên ngâm sợi cao lầu vài giờ đồng hồ với nước rồi vớt ra rửa sạch, đặc biệt phải luộc bằng nước giếng Bá Lễ nổi tiếng về độ không phèn nấu sôi cho tới khi sợi mì khô chín. Do đó, sợi mì luôn giữ được độ mềm và dai ngon.
Chỉ có Hội An thì món cao lầu mới có đủ màu sắc và hương vị quyến rũ như thế này.
Ngoài ra, nguyên liệu chính để làm cho món cao lầu trở nên hấp dẫn đó là nước xíu, thịt xíu, một ít tép mỡ hoặc cao lầu thái vuông chiên giòn. Để làm thịt xíu thì phải chọn loại thịt đùi heo nạc, ướp với các loại gia vị như đường, muối, ngũ vị hương, bột nêm, nước tương, tỏi giã nhuyễn… và để lâu cho ngấm.
Sau đó, đem chiên vàng hai mặt trên lửa nhỏ và đổ nước ướp thịt vào cho đến khi miếng thịt thấm đều nhưng nước vẫn còn đặc sệt. Nước thịt xíu sẽ được dùng làm nước trộn với cao lầu. Đối với tép mỡ thì làm bằng da heo chiên giòn hoặc bột làm bằng sợi cao lầu. Khi ăn, sẽ cho sợi cao lầu vào tô, cắt thịt xíu xếp lên trên, rưới nước xốt thịt xíu và thêm chút nước mắm cho đậm đà.
Tuy nhiên, cũng giống như các đặc sản du lịch Hội An khác, cao lầu phải ăn kèm với giá trụng sơ, rau cải non, rau quế, rau thơm…. được trồng từ làng rau Trà Quế nổi tiếng Hội An mới đúng điệu. Bởi vì rau ở đây lá nhỏ với mùi thơm và hương vị đặc trưng riêng biệt.
Ngoài ra, để cho món cao lầu thêm thơm ngon và hấp dẫn, người ta còn cho thêm đậu phộng rang giã nhỏ. Khi ăn, du khách sẽ cảm nhận được vị giòn, dai của sợi mì; thịt xíu, nước xíu đậm đà cùng vị béo ngậy của tép mỡ, cao lầu khô chiên giòn, thơm của rau sống và cay nồng của ớt xanh. Sự hòa quyện hài hòa và tinh tế này khiến cho ai từng thưởng thức đều không thể nào quên.
Tuy nhiên, theo hướng dẫn của người dân địa phương ở đây, muốn ăn cao lầu ngon chính hiệu mà giá cả vừa phải thì nên ghé qua các quán cao lầu gánh như cao lầu Bà Bé ở khu chợ đầu đường Trần Phú, cao lầu bà Thanh đường Trần Cao Vân… Ngoài ra, có thể đến quán mì Quảng của ông Hai ngay chợ vải Hội An để thưởng thức món cao lầu cũng rất ngon.
Ngày nay, cao lầu Hội An đã xuất hiện trên nhiều vùng đất khác nhau như Quảng Ngãi, Sài Gòn, Đà Nẵng… thậm chí là trên toàn thế giới như Pháp, Anh… nhưng ngon đúng điệu nhất vẫn phải kể đến cao lầu Hội An. Bởi vậy, du khách phải một lần đặt chân đến du lịch Hội An để cảm nhận không gian cổ kính, yên bình và thưởng thức một bát cao lầu thơm ngon, nóng hổi.
