Ngã năm Chuồng Chó, ngã ba Ông Tạ, ngã tư Hàng Xanh, Bảy Hiền... những tên gọi gần gũi với nhiều thế hệ người Sài Gòn vốn xuất phát từ tên người hoặc sự vật điển hình xưa. Cùng freSy tìm hiểu và lý giải tên gọi của các nút giao thông nổi tiếng ở Sài Gòn Xưa nhé!
Nút giao thông lớn thuộc phường 3 (quận Gò Vấp) nay có tên gọi khác là Ngã Sáu Gò Vấp. Đây là điểm giao nhau của đường Nguyễn Kiệm, Nguyễn Oanh, Quang Trung, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Văn Nghi, Trần Thị Nghĩ.
Thời Pháp thuộc, giao lộ này được gọi là Ngã năm Hàng Điệp vì dọc theo năm tuyến đường chéo nhau bấy giờ có trồng những cây điệp lớn. Sau 1954, chính quyền cũ cho xây trường huấn luyện quân khuyển tại đây. Từ đó, người Sài Gòn đặt cho giao lộ này cái tên gần gũi: Ngã năm Chuồng Chó.
Năm 1966, trường này được nâng cấp thành Trung tâm huấn luyện và bổ sung Quân khuyển với quy mô mở rộng, kỹ thuật huấn luyện cũng được cập nhật từ Mỹ. Các chú chó nghiệp vụ này được luyện đánh hơi để kiêm thêm công việc tuần tiễu. Có thời, tất cả các căn cứ quân sự của Mỹ tại Đông Nam Á đều sử dụng quân khuyển do nơi này huấn luyện.
Địa danh này được hình thành từ những năm 40 của thế kỷ trước và được lưu truyền cho đến nay. Ngã ba là điểm giao giữa hai đường Cách Mạng Tháng Tám và Phạm Văn Hai thuộc phường 5 (quận Tân Bình). Cư dân khu vực Ngã ba Ông Tạ đa số người miền Bắc và phần lớn theo đạo Thiên chúa.
Khu vực này vốn nổi tiếng bởi từng tồn tại phòng khám của lương y Nguyễn Văn Bi (thường được người dân gọi là ông Tạ). Với kiến thức học được trên núi, ông đã dùng cây thuốc nam để chữa bệnh, đặc biệt là cho trẻ con và phụ nữ.
Tiếng lành đồn xa, bệnh nhân đến cơ sở chữa bệnh của ông Tạ ngày càng đông. Khu vực này quy tụ thêm nhiều thầy thuốc đến lập nghiệp, tạo nên khu phố khám chữa bệnh và bán thuốc nam của Sài Gòn xưa. Ngoài danh truyền là một lương y giỏi, ông Tạ còn được biết đến là một nhà hảo tâm, luôn sẵn lòng cưu mang và giúp đỡ người nghèo quanh vùng.
Đây là nút giao thông quan trọng tại cửa ngõ phía Đông Sài Gòn. Ngã tư Hàng Xanh là điểm giao nhau của 2 tuyến đường huyết mạch Điện Biên Phủ và Xô Viết Nghệ Tĩnh. Do lượng xe đông, đầu năm 2013, một cầu vượt bằng thép nhẹ được khánh thành để hạn chế ùn tắc.
Lý giải về tên gọi Hàng Xanh, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, trước năm 1945 khu vực này trồng nhiều cây sanh, loại cây lớn cùng họ với đa, đề, si… Sanh được trồng dọc hai bên đường Bạch Đằng ngày nay kéo dài đến ngã tư này. Vì vậy mà ngày xưa đường Bạch Đằng còn gọi là đường Hàng Sanh.
Theo bản đồ Sài Gòn những năm 60, đầu đường Bạch Đằng được chú thích là đường Hàng Sanh, và ngã tư ngay sát đó được gọi là ngã tư Hàng Sanh. Người dân đọc từ Hàng Sanh nhiều năm thành Hàng Xanh.
Đây là nút giao thông quan trọng thuộc phường 4 (quận Tân Bình), điểm giao của 4 đường lớn gồm Trường Chinh, Cách Mạng Tháng Tám, Lý Thường Kiệt và Hoàng Văn Thụ.
Về tên gọi, theo Lê Minh Quốc trong sách "Người Quảng Nam", Bảy Hiền là tên của ông già bán cà phê "cóc" sinh thứ Bảy, tên Hiền. Người này cũng cai quản các đồn điền cao su của Nam Phương hoàng hậu, tức Nguyễn Hữu Thị Lan - phu nhân vua Bảo Đại.
Khoảng năm 1940 người Sài Gòn gọi "ngã tư ông Bảy Hiền" dần dần từ "ông" mất chỉ còn "ngã tư Bảy Hiền". Sau này, nguyên khu vực quanh ngã tư được gọi thành "Bảy Hiền".
Trước năm 1954, khu vực này vẫn còn là vùng ngoại ô của Sài Gòn, bao gồm một đồn điền cao su và những cánh đồng lúa chạy theo con đường lên miệt Tây Ninh. Một vài gia đình sinh sống bằng nghề làm ruộng và chăn nuôi ngựa.
Vùng Bảy Hiền nổi tiếng với làng dệt do những cư dân Quảng Nam vào đây lập nghiệp (sau năm 1954). Trên đường Nguyễn Bá Tòng, thuộc phường 12 có một ngôi chợ chuyên bán các món ăn của xứ Quảng - chợ Bà Hoa.
Giao lộ lớn thường xuyên diễn ra việc ún ứ xe vào giờ tan tầm thuộc phường 3 (quận Gò Vấp), gần công viên Gia Định. Đây là điểm giao giữa các tuyến Nguyễn Kiệm, Nguyễn Thái Sơn, Hoàng Minh Giám, Phạm Văn Đồng.
Theo một nhà nghiên cứu, trước 1975, khu vực này có một người Hoa tên Hía làm nghề thủ công và có cửa hàng Bách hoá lớn nên người Sài Gòn gọi khu vực này thành ngã ba Chú Hía. Qua năm tháng, phát âm này dần biến mất chỉ còn "Chú Ía" cho đến nay.
Hiện ngã ba Chú Ía mở rộng thành ngã 6 với tên gọi khác là Ngã Sáu Nguyễn Thái Sơn hay Vòng xoay Nguyễn Thái Sơn. Nhưng với nhiều người Sài Gòn, họ vẫn quen với tên gọi ngã ba Chú Ía khi qua khu vực này.
Vòng xoay Cây Gõ là một trong những nút giao thông quan trọng thuộc quận 6 (TP. HCM) và thường xuyên xảy ra tình trạng ùn tắc khi chưa xây dựng cầu vượt thép. Đây là điểm giao giữa các tuyến đường, Hồng Bàng, Phú Thọ, 3/2.
Lý giải về tên gọi Cây Gõ được đặt tại vòng xoay này, cũng không có nhiều tài liệu ghi chép lại, tuy nhiên nhiều người dân sống lâu năm ở đây cho biết trước đây ở khu vực này khi chưa được khai hoang, cây cối vẫn mọc um tùm, điển hình nhất là loài cây gõ. Về sau khu vực này được khai hoang, hàng loạt cây gõ cũng được chặt bỏ để xây dựng đô thị. Vòng xoay cũng được hình thành và người dân đặt tên vòng xoay Cây Gõ để tạo sự thân quen.
Năm 2013, cầu vượt chữ Y được xem là cầu vượt thép dài nhất thành phố chính thức khánh thành, đã giảm tải được áp lực giao thông tại khu vực này.
Vòng xoay này nằm gần Ngã tư Bảy Hiền cũng thuộc phường 4 (quận Tân Bình), một trong những nút giao thông quan trọng của TP. HCM. Đây là điểm giao cắt của một số trục đường lớn như Cộng Hòa, Hoàng Văn Thụ, Trần Quốc Hoàn, Lê Văn Sỹ, Bùi Thị Xuân. Vòng xoay được xây dựng khá nổi bật với quả địa cầu hai màu xanh, đỏ, đường kính khoảng 2 mét.
Theo tư liệu được ghi chép lại, nơi đây vốn là khu vực lăng mộ 2.000 m2 của giám mục người Pháp có tên Bá Đa Lộc.
Ông Bá Đa Lộc tên thật là Pierre Pigneaux (sinh năm 1741, quốc tịch Pháp). Năm 1765, sau khi ông được sắc phong linh mục thì sang Việt Nam truyền giáo và phò tá Nguyễn Ánh đánh nhà Tây Sơn. Trong trận vây thành Quy Nhơn – Thị Nại năm 1799, Bá Đa Lộc qua đời, ông được đưa về an táng ở gần nhà cũ thuộc thành Gia Định, nằm khu Vườn Xoài - Tân Sơn Nhất, phía Tây Bắc Sài Gòn. Được trọng vọng, coi như bậc công thần có công lớn nên Nguyễn Ánh cho xây khu lăng mộ Bá Đa Lộc bề thế.
Sang thế kỉ 20, nơi này được sáp nhập vào vùng ngoại ô Sài Gòn, sau đó được phát triển với việc xây dựng sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (phía bắc Lăng Cha Cả), bến xe lớn (phía tây). Với những thay đổi này, ngôi lăng bị thu hẹp lại làm điểm tròn nằm lọt giữa đường Võ Tánh, tuy vậy khu mộ vẫn được giữ gìn đến năm 1980.
Từ năm 1980 - 1983, khu lăng mộ này được giải tỏa và di hài của Giám mục Bá Đa Lộc được giao lại cho tổng lãnh sự Pháp đưa về nước. Còn lại là điểm tròn làm vòng xoay (bùng binh) lưu thông trên đường Hoàng Văn Thụ - Lê Văn Sỹ ngày nay và người dân vẫn quen gọi với tên vòng xoay Lăng Cha Cả. Về sau nơi này được gọi với tên ngã 6 Cộng Hòa khi được xây dựng cầu vượt vào năm 2013 để giảm ùn tắc giao thông.
Vòng xoay Dân Chủ, hay còn được người dân gọi với cái tên “Công trường Dân Chủ”, giao lộ giữa đường Cách Mạng Tháng Tám, Võ Thị Sáu, Lý Chính Thắng, Nguyễn Phúc Nguyên, Ba Tháng Hai và Nguyễn Thượng Hiền. Khu vực này nằm giữa quận 3 và quận 10, đóng vai trò then chốt trong hệ thống giao thông của thành phố.
Khoảng 200 năm trước, khu vực này được coi là mồ chôn tập thể lớn nhất Sài Gòn thời bấy giờ với tên gọi là "đồng mồ mả", số người đã bị xử tử và chôn cất tại đây bao gồm cả người già và trẻ em khoảng 1.831 người. Nguyên nhân là do cuộc nổi dậy của Lê Văn Khôi nhằm chống lại triều đình nhà Nguyễn dưới thời vua Minh Mạng vào năm 1833-1835. Trải qua 2 thập kỷ, với vị trí chiến lược và lịch sử phong phú, vòng xoay Dân Chủ đã trở thành một trong những nút giao thông quan trọng của Sài Gòn và là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh.
Ngoài việc là nút giao thông quan trọng của TP.HCM, xung quanh vòng xoay này cũng có kha khá tiện ích và bất động sản. Đầu tiên phải kể đến giáo dục, một trong những yếu tố mà người dân thường quan tâm đến. Trong vòng bán kính 2km, chúng ta có một vài ngôi trường điển hình như Trường TH, THCS & THPT Quốc Tế Á Châu - Caothang Campus; Trường Cao đẳng Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh; Hệ thống Trường Quốc tế Việt Úc - Cơ sở Ba Tháng Hai; Trường Tiểu học Điện Biên.
Để đảm bảo cho việc chăm sóc sức khỏe người dân, gần vòng xoay Dân Chủ có những cơ sở ý tế nổi bật như Bệnh viện Mắt Quốc tế Việt-Nga, Bệnh viện Hoàn Hảo, Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược 1, Bệnh viện Bình Dân là những cơ sở y tế.
Ngã sáu Phù Đổng là tên gọi khác bên cạnh cái tên vòng xoay Phù Đổng, tọa lạc tại quận 1. Đường Cách Mạng Tháng Tám, Lý Tự Trọng, Phạm Hồng Thái, Nguyễn Thị Nghĩa, Nguyễn Trãi và Lê Thị Riêng giao nhau tại vòng xoay này. Điểm nổi bật của Ngã sáu Phù Đổng chính là tượng Thánh Gióng cưỡi ngựa, tay cầm thân tre được xây dựng vào năm 1966.
Vòng xoay Phù Đổng vốn đã là một điểm giao thông quan trọng của Sài Gòn xưa. Năm 1914, các tuyến đường xung quanh được mở rộng sau khi chợ Bến Thành được hoàn thành, biến nơi này thành một nút giao thông lớn. Cái tên “Ngã sáu Phù Đổng” như đã đề cập ở trên, vào năm 1966, tượng đài Thánh Gióng được dựng ở trung tâm vòng xoay bởi Binh chủng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa. Kể từ đó, bùng binh này được đặt tên là Ngã Sáu Phù Đổng.
Là điểm giao nhau của con đường thời trang Nguyễn Trãi, nơi đây chính là điểm tụ hội của rất nhiều cửa hàng thời trang lớn và nhỏ. Bên cạnh đó, Saigon Centre, Sailing Tower, AB Tower, President Place là những tổ hợp trung tâm thương mại, dịch vụ, văn phòng và căn hộ cao cấp.
Bùng binh ở ngã tư Nguyễn Huệ - Lê Lợi (quận 1) xây năm 1920 là vòng xoay đầu tiên của cả Việt Nam và Sài Gòn.
Nằm ở khu vực sầm uất nhất Sài Gòn xưa, bùng binh Bồn Kèn là nơi giao nhau giữa hai đại lộ lớn Charner (Nguyễn Huệ) và Bonard (Lê Lợi, quận 1) - nơi có nhiều khách sạn, cửa hàng kinh doanh thương hiệu lớn.
Đường Charner vốn là con kênh dẫn nước từ sông Sài Gòn vào thành Gia Định (còn gọi thành Bát Quái) do Nguyễn Ánh xây dựng năm 1790 - để thuyền bè từ sông Sài Gòn có thể cập vào tận thành. Kinh Lớn bắt đầu từ bến Bạch Đằng chạy thẳng đến trước cổng UBND thành phố hiện nay.
Sau khi Pháp chiếm được Sài Gòn, năm 1861, Kinh Lớn được đổi tên thành kênh đào Charner. Năm 1887, người Pháp cho lấp kênh này, sáp nhập con đường ở hai bờ thành đại lộ Charner với một đầu là Dinh Đốc Lý (nay là trụ sở UBND thành phố) và đầu kia là sông Sài Gòn.
Sau nhiều biến thiên lịch sử, năm 1956, đại lộ Charner được đổi tên thành Nguyễn Huệ - một trong những con đường sầm uất nhất của "Hòn Ngọc Viễn Đông". Nơi đây tập trung nhiều nhà hàng, khách sạn và là tụ điểm ăn chơi của giới thượng lưu cùng binh lính Mỹ nên còn được mệnh danh là chốn "cực phẩm phong lưu" của Sài Gòn.
Còn đường Lê Lợi là tuyến rộng nhất lúc bấy giờ, đại diện cho bộ mặt Sài Gòn. Lúc đầu đường mang tên số 13, năm 1865 nó mang tên Bonard - tổng tư lệnh lực lượng viễn chinh Pháp. Đến năm 1955, đại lộ này được chính quyền Sài Gòn đổi tên thành Lê Lợi.
Bắt đầu từ công trường Lam Sơn (trước Nhà hát thành phố), đường này kéo dài đến công trường Quách Thị Trang (vòng xoay trước chợ Bến Thành). Lòng đường có ba lối đi dành cho xe cộ, có hai tiểu đảo ngăn chia.
Thời Pháp thuộc, chính quyền thuộc địa dự tính biến đường Bonard thành một Champs-Élysées thu nhỏ với hai bên đường là các cửa hàng, khách sạn và nhà hàng nhưng do những biến động của thế giới nên dự tính này không thực hiện được. Tuy nhiên, từ đó đến nay đường Lê Lợi vẫn được mệnh danh là tuyến đường thương mại của Sài Gòn.
Năm 2014, để thi công tuyến tàu điện ngầm Bến Thành - Suối Tiên, TP HCM đã cho chặt nhiều cây xanh trước Nhà hát thành phố cũng như phá bỏ vòng xoay ở ngã tư Nguyễn Huệ - Lê Lợi. Sau đó, thương xá Tax nằm ngay ngã tư cũng được đập bỏ để xây dựng tòa cao ốc mới 30 tầng.
Ngày nay, Bùng binh Bồn Kèn đã không còn dấu tích. Đại lộ Nguyễn Huệ đã được cải tạo thành phố đi bộ. Toàn bộ trục đường từ trụ sở UBND thành phố đến Bến Bạch Đằng được lát đá granite với hai đài phun nước và hệ thống cây xanh. Bên dưới quảng trường có hệ thống ngầm gồm trung tâm theo dõi, trung tâm điều khiển nhạc nước, ánh sáng, hệ thống nhà vệ sinh hiện đại.
Ngoài ra, thành phố còn nhiều địa danh có xuất phát từ đặc trưng của khu vực. Chẳng hạn Cát Lái (quận 2) phát sinh từ nơi quy tụ tàu thuyền của các lái tàu, từ "Các Lái" dần bị đọc thành "Cát Lái". Vòng xoay Cây Gõ (quận 6) hình thành do khu vực có nhiều cây gõ; chợ Bến Thành vì có bến thuyền buôn bán nằm sát bờ thành...
Tổng hợp từ Internet.
