Tép chua hay tôm chua là một món ăn phổ biến của miền Bắc Việt Nam, nó có mặt ở nhiều nơi và nhiều vùng chế biến nhưng không đâu nổi tiếng bằng tôm chua ở Khang Ninh, Ba Bể (Bắc Kạn) – mang hương vị rất riêng biệt của vùng núi Việt Bắc.
Trên đường du khách vào tham quan hồ Ba Bể, sẽ bắt gặp những phiên chợ bán tôm chua, hiện nay cứ 5 ngày sẽ có một phiên tôm chua được bày bán tại chợ Khang Ninh. Món tôm chua không chỉ là món ăn quen thuộc của đồng bào miền núi nữa mà nó đã được nhiều du khách thập phương biết đến.
Ở vùng này người ta thường ăn tôm chua với thịt chân giò hoặc thịt ba chỉ. Thịt được luộc kỹ, thái mỏng, ăn kèm một đĩa khế chua, nem thính tai lợn, chuối xanh, búp đinh lăng, lá mậy sâu (1 loại cây rừng).
Khi đến hồ Ba Bể để thưởng thức món tép chua giữa cảnh trời mây non nước, du khách thường được gợi ý nhấm nháp cùng một chén rượu ngô. Sự kết hợp mang đến cảm giác lâng lâng êm ái, thấm thía cái vị béo của thịt, vị cay của tỏi ớt ,vị thơm của riềng, của búp mậy sâu hoà quyện với vị ngọt của tôm cùng với vị cay ngọt đầu lưỡi của rượu ngô quả là thú vị.
Để có được đặc sản tôm chua Ba Bể nổi tiếng, người dân trước hết chú trọng công đoạn chọn nguyên liệu. Con tôm được chọn làm mắm chua phải đều nhau, mình tròn, béo và râu ngắn. Con tôm mới bắt về còn đang nhảy tanh tách, nhặt hết rác, ngắt râu, rửa sạch để cho ráo và xóc muối.
Tiếp đến là công đoạn đồ xôi chín, hạt nếp chọn để nấu xôi là loại nếp nương hạt tròn đều, dỡ ra giá để nguội sau đó trộn với men lá, thời gian để ngấm men tuỳ thuộc vào bí quyết mỗi gia đình.
Sau đó trộn tôm và xôi với tỏi, ớt, riềng đã đập dập. Cho các loại gia vị vào vại đậy kín, để từ 7 đến 10 ngày (theo thời tiết từng mùa) tôm bắt đầu chua, đến ngày thứ 30 tôm bốc mùi thơm, lúc này theo khẩu vị mỗi người mà nêm thêm ớt, đường, bột ngọt.
Món tôm chua với những nguyên liệu phong phú, cách làm cũng khá kỳ công chờ đợi nên đây được xem là món quà đặc sản đặc biệt của vùng Ba Bể, Bắc Kạn mà du khách có thể chọn mua về làm quà cho người thân của mình.
